(THE DAY I UNKNOWINGLY
SAVED ‘NURUDDIN’s LIFE)
W.Q. Siciid Jaamac Xuseen
Maalin walba tobannaan kun
ayaa geeriyooda, oo inta ay isugu dhow yihiin mooyee cid ka
warqabta ama danaysaa aanay jirin. Marka keliya ee geeridu qaran iyo in
ka badan cuskataa, waa hadday ku timaaddo cid si weyn loo danaynayo.
Dhaawaca iyo halista uu qofku galaana taasoo kale ayay la mid tahay.
Qoraaga Soomaaliyeed ee adduunka caanka ka ah Nuuraddiin Faarax, ayaa ii
sheegay inaan beri ka badbaadiyay shirqool lagu damacsanaa in lagu dilo.
Siday ku dhacday?!
Carwadii ugu weynayd ee
loo qabto dad ka soo jeeda Afrika iyo tafiirankeeda, ayaa lagu qabtay dalka
Nayjeeriya caasimaddeedii hore LAGOS (imminka ABUJA ayaa xarruntii dalka loo
raray). Dalalka ka soo qaybgalay tiro loo ma goyn ee waxay ku xirnayd cid
waliba gaadiidka ay soo raacayso. Soomaaliya 160 wax dheer yihiin ayay
carwadaas kaga qaybgashay. Dad Soomaaliya u dhashay balse aan toos uga
socon dalkii, ayaa iyana carwadaa iskeenay. Si fiican waxaan u xasuustaa
Maxamed Jaamac Jibriil oo ka yimi Maraykanka iyo qoraaga Nuuraddiin oo ka
socday dalka Britayn. Carwadu tobannaan barnamij oo kala duwan ayay u
kala baxaysay- ciyaaro, heeso, filimmo, dharxirasho, bandhig qalab hiddeed,
doodwadaagyo iyo kuwo kale.
Nuuraddiin goobta na
kulansiisay waxay ahayd doodwadaagga ( the colloquim) ay aqoonyahanno badani
isugu yimaaddeen. Mawduuca laga wada xaajoonayay wuxuu ahaa ‘ Kaalinta ay
fanka iyo suugaantu ka ciyaarto horumarka dalka’ iyadoo qof waliba aragtidiisa
dhiibanayo. Dooddaas Soomaaliya waxaa uga qaybgalay dhawr qof oo ay ka
mid ahaayeen Muuse I Galaal, Xuseen Maxamed Aadan (Hussein Tanzania), Aamina A
Yaaxeen, Deeqa Colujoog, Shire Jaamac Axmed, Boobe Yuusuf Ducaale iyo kuwo
kale. Nuuraddiin si madaxbannaan ayuu kulankaas uga dhex muuqday. Micnaha
kama tirsanayn kooxda Soomaaliyeed, mucaaradnimadiisana ma qarsanayn.
Dalka martida loo ahaa ee Nayjeeriya aqoonyahanno badan ayaa shirka u yimid uu
ugu caansanaa qoraaga Wole Soyinka ee Nobel Prize-ka qaba. Soomaalida
dhinaceeda waxaa ugu cadcaddaa Dr. Xuseen Tanzania markay dhafoor-taabashada
iyo qarannimo u hadalka tagto.
Labada aqoonyahan ee
Xuseen iyo Nuuraddiin isma indha-buuxiyaan oo waxaa ka muuqatay in aanay
isku san bannaanayn. Laba mawqif oo kala geddisan ayay kala taagnaayeen.
Gebagebadii Carwada, dalka
martida loo yahay wuxuu kooxihii ka soo qaybgalay ku martiqaaday bandhig
dhaqameed lagu qabanayay gobolka Kaduna (Kaduna State) ee waqooyiga dalka ku
yaal. Bandhiggaas sannad walba waa la qabtaa. Wuxuuna caan ku
yahay dhoollatus hiddeed oo isugu jira awr rakuub ah iyo farda-fuul lagu dabbaaldegayo.
Intaas waxa kooxda Soomaaliyeed u dheeraa in iyaga laga martiqaaday gobolka
Plateau State magaala-madaxdiisuna tahay JOS.
Isaguna wuxuu ku yaal
waqooyiga dalka Nayjeeriya oo waxa loo sii maraa KADUNA.
Dawlad goboleedka Plateau
State ayaa kooxdii Soomaaliyeed ee ka qaybgashay carwadii LAGOS martiqaad u
fidisay oo ka codsatay inay u soo bandhigaan riwaayad Soomaalidu ka dhigtay
Lagos oo lagu magacaabo ‘DURBAAN’ (The Drum) oo telfiishannada dalkaa oo idil
laga daawaday. Codsigaa waa loo fuliyay.
Nuuraddiin oo sidiisa u
danaynayay bandhigga Kaduna, qorshe kalena u socda ayaan sii wada raacnay
tireenkii Kaduna u ambabaxayay. Madaama aanu aqoon hore isu lahayn,
ayaannu intii tireeenka la wada saarnaa, sheeko iyo waraysi aan rasmi ahayni na
dhex maray. Anigu xilligaas Nuuraddiin walaalkiis ka weyn oo la yiraahdo
Maxamed Faarax Xasan, ayaannu madaxtooyada Soomaaliya ka wada shaqaynaa, laba
agaasimena ka nahay oo aqoon iyo saaxiibnimo wanaagsani naga
dhexaysaa. Iswaraysiga kale ka sokow, Nuruddiin aad ayuu u danaynayay
warka walaalkiis Maxamed ee aan si xogogaalnimo furfuran ugu gudbinayay, ay
wehelisay ballanqaad in wixii farriin ah aan ka gaarsiin doono walaalkiis
markaan dalkii ku noqdo.
Magaalada Kaduna markii
tireenkii nala galay, ayaanu Nuuraddiin kala xiriir furannay. Waxaa noo
xigtay, labaatan sano ka dib 1997kii oo aanu ku kulannay magaalada
London. Dhacdada markan isu kaaya keentay waxay ahayd aasaasiddii «Ururka
Qoraaga iyo Hal-abuurka Soomaaliyeed» ee loo yaqaan ‘Somali P. E N Centre’ ,
uu isagu asaase ka ahaa iyo xubin duqeydeeda; aniguna guddoomiye-xigeen ka
ahaa. Xaflad qado sharaf qoraaga Nuuraddiin lagu maamuusayo, ayaa
naloogu qabtay guriga saaxiibkayo Khaalid Macow Cabdilqaadir. Mar kale
ayaannu Nuuraddiin isla soo qaadnay carwadii Nayjeeriya ee labaatanka sano ka
hor aanu ka wada qaybgalnay iyo socdaalkii Lagos ilaa Kaduna aan tireenka wada
raacnay. Casuumadda lagu fara yaraystay, kulanka saaxiibbada isu
hiloobay, iyo jawiga macaan oo si roon aannu u mahadinay ka dib, ayaa saxiibkay
Nuuraddiin farta iga saaray sirtii sheekadan aan hordhaceeda ku yar dheeraaday.
-’Siciidow, ma ogtahay
inaad adigoo aan isogayn dil la ila maaganaa iga baajisay?’
-’War khayr qaba ayaad
sheegtay, ee bal ii faahfaahi’
-’ Ma xasuusataa tireenkii
aynnu Lagos ka raacnay markaynu ku soconay Kaduna,
dhammaadkii carwada FESTAC
ka dib?’
-’Haa oo si fiican ayaan u
xasuustaa, ee maxaa iska galay safarkaa iyo dilkaaga,
waa yaabe?’
‘ Anaa kuu sheegaya, ee
tireenkaa waxaa la socday rag la ii soo diray inay aniga i dilaan. Adigu waxba lama aad socon ee waxaad gashay
inaad walaalkay Maxamed iiga warrantid.
Ragga la ii soo diray meel aan innaga dheerayn ayay fadhiyeen oo
hadalkeenna oo dhan si fiiccan bay ula socdeen.
Markaad iga tagtay ayay ii yimaaddeen oo i weydiiyeen inaan Ina Faarax
Xasan ahay oo Maxamed Faaraxa Xamar ka shaqeeya aannu walaalo nahay. Haa, ayaan
ugu jawaabay, ee maxaa jira oo soo kordhay.
Kolkaas ayay runtii ii sheegeen oo igu taabteen inay tireenka u soo
raaceen si ay aniga i khaarijiyaan, jeer ay iswaraysigeennii ka maqleen inaan
Maxamed wada dhalanay oo aan ina Faarax Xasan ahay. Waxay intaas iigu dareen in loo sheegay inaan
ahay qof ay dawladda Soomaaliyeed meel ay ka gasho weyday oo farta la iigu soo
fiiqay keliya ee aanay war kale qof ahaan iga qabin. Waxay aad uga naxeen inay mar dili gaareen
inankuu dhalay odaygii reerka ee akhyaarka ahaa Faarax Xasan. Sidaas ayaad ii badbaadisay.’
-’Maba aan ogayn, ee illayn
gashi weyn ayaan kugu leeyahay!’
Qoraaga Nuuraddiin oo
adduunka caan ku ah, qoraanimadiisa iyo qalinkiisuna bilan yahay, waxaan aad u
jeclaan lahaa isagoo sheekadan wixii aan ka tegeyna daloolkeeda buuxiya, hab
kale oo sidan ka farshaxansanna kusoo bandhiga, isagoo la kaashanaya hibada iyo
hoodada uu u leeyahay suugaan curinta lagu yaqaan. Sheekadan runteeda oo lagu kabo dareenka
fannaanimo ee Nuuraddiin, waxaa hubanti ah in dad aan tiro yarayn oo Soomaali iyo
ajnabiba lihi xiisaynayaan in loo soo daabaco.
Saaxiibkay Nuuraddiin caafimaadqab iyo cimridheeri ayaan u rajaynayaa,
akhristayaashana Soonqaad ajar badan oo barakaysan.
Siciid Jaamac Xuseen
Emai:
sjx2005@hotmail.co.uk