SOMALILAND OO KU HAMMIYEYSA INAY NOQOTO IRRIDDA LAGA GALO GEESKA AFRICA - Warbixin ay qortay Jariirada Financial Times

Financial Times - Jariirada ugu weyn dunida ee arrimaha dhaqaalaha falanqaysa, Financial Times, oo ka soo baxda Boqortooyada Ingiriirska ayaa daabacday warbixin ay cinwaan uga dhigtay “Somaliland oo ku hammiyeysa inay noqoto irridda laga galo geeska Africa“, taasoo ay ku iftiimisay fursadaha dhaqaale iyo istaraajiyadeed ee dalku leeyahay, gaar ahaan Dekedda Berbera iyo Madaaradda.

Warbixintu waxay daaha ka rogtay baahida weyn ee shacabka Eithopia u qabaan inay helaan deked u dhiganta ta Djibouti oo aan dabooli karin shacabka 92-ka milyan ah ee ku dhaqan waddankaas, taasoo ay warbixintu farta ku fiiqday Marsada Berbera ee ku taala marin-biyoodka muhiimka ah ee Badda Cas.

Warbixinta Financial Times waxay hoosta ka xariiqday duruufaha lumiyay maalgashi caalamiya oo Somaliland ay ku sammeeyaan shirkadaha ganacsigu iyo fursadaha u bannaan inay ka faa#iidaysato ee wakhtiyada dhow.

Hadaba, Hawlwadeennada Berberanews waxay halkan idiinku soo gudbinayaan Nuxurka Warbixinta dheer ee Financial Times daabacday oo aannu idiin soo turunay.

“Hadhaaga diyaarado dagaal oo burburay iyo riyaha rujisanaya jirridda cawska ee ku teedsan dhabbada cusub ee immika uun laga sameeyey madaarka yare ee caasimadda Somaliland Hargeisa , ayaa madmadaw galinaysa inuu waddankani noqdo halbawlaha gobolka.

Laakiin maammulka qarankan iskii isu taagey ee ku yaalla geeska Africa ayaa sheegay in tobanka milyan  ee dollar ee ay dhawaan ugu deeqday dawladda Kuwait si ay ugu horumariyaan laba madaar ay tahay bilaw.

Waxay rajaynayaan inuu maalgashigu dardar gelin doono dedaallada ay ku doonayaan inay noqdaan irridda cusub ee shacabka 92-ka milyan ah ee ku dhaqan waddanka bilaa badda ah ee Eithiopia, oo ay horumarinayaan dhinaca jidadka dhulka, cirka, badda iyo tareennadaba.

“Waxaanu rumaysannahay horumarin aanu ku samayno dekedahayagu inay aad u caawin doonto waddammada gobolka , iyadoo loo eegayo barta muhiimka ah ee aanu ku naallo, taasi oo caawin doonta baayacmushtarka mandaqadda.”ayuu yidhi wasiirka arrimaha dibedda Somaliland Maxamed Biixi Yoonis oo waddankiisa malaayiin dollar uga soo xarooto xoolaha nool ee uu sannad kasta u raro  guud ahaan gacanka cadmeed ee Yamen iyo Saudi Arabia.

Muddooyinkii u dambeeyey dekedaha Mambasa, Dar es salam, iyo Djabouti ayaa kor u kac laxaad leh sameeyey taasi oo ay ku kasbadeen ballaadhinta dib u dhiska ay ku sameeyeen dekedahooda.

Eithiopia oo dhaqaaleheedu yahay 43 billion oo dollar oo si wayn ugu tiirsan waddammada dibedda sannadkastana samaysa horumar dhaqaale oo boqolkiiba toddoba (7%)ah ayaa si wayn u doonaysa inay kor u qaaddo dhoofinta bunka iyo farsamaynta hargaha iyo saamaha.

Kala dhantaalnaanta Ethiopia waxay dibedda u soo baxday ka dib markii ay wayday marinkeedii muhiimka ahaa ee dhinaca badda sannaddii 1994-kii oo ahayd xilligii Eritrea ay xornimada qaadatay. “Ethiopia waa waddanka keliya ee African ah ee dhinac kasta dhul kaga wareegsan yahay waxaanay leedahay deked keliya oo ay wax kala soo degto.” ayuu yidhi Lars Christian Moller oo ah dhaqaaliyahan ka tirsan bangiga adduunka oo ku sugan magaalada Addis Ababa isagoo uga jeeda dekedda keliya ee ay wax kala soo degaan magaalo madaxda yar ee Djibouti , halkaasi oo ay maalqabeenno reer Dubai ahi ka wadaan dhaqdhaqaaqyo laxaad leh.

“ku xidhnaanshaha marin keliya oo ganacsigu u soo maraa waxay ka dhigtay mid daciif ah siyaasaddii maammulka dhaqaalaha, ee xidhiidhkii ka dhexeeyey waddanka uu wax is dhaafsigu ka dhexeeyo ee Djibouti.” sidaasi waxa lagu sheegay warbixin uu dhawaan soo saaray Baanka adduunku.

Waxay Eithiopia ku tashatay inay Somaliland marin ka dhigato si ay u horumariso wadiiqooyinka wax uga soo degaan, arrintani waxay Ethiopia siisay inay badiso xulashadeeda iyo inay guul ka gaadho la baayactanka dekedaha ay wax uga soo degayaan.

Sidoo kale arrintani waxay gacan wayn ka siisay Somaliland dedaallada ay ku doonayso aqoonsi ay ka hesho bulshada caalamka.

Somaliland waxay madaxbannaanideeda Somalia kala soo noqotay ka dib markii dagaallo sokeeye ka bilaabmeen 22 sano ka hor laakiin illaa hadda waxay waddammada la deriska ahi ku xidheen inay aqoonsi siiyaan maammulka muqdisho oo hadda uun gaadhey nabad aan lugo adag ku taagnayn.

Jiritaanka aragtida odhanaysa  Hargeisi waxay si rasmi ah qayb uga tahay Somalia ayaa ah caqabadda kale ee lama dhaafaanka ku noqotay maalgashatada caalamka.

Waddankan uu hore u soo gumaystay ingiriisku malaha bangiyo, awoodna uma laha xisaabaadka caalamiga ah, waxaanay ku wadaan shacabkeeda afarta milyan ah ee badi xoolo dhaqatada yihiin miisaaniyad sannadeedka boqol iyo shan iyo labaatanka milyan ah taas oo ah dakhliga uga soo xarooda cashuuraadka ay ka qaaddo gaadiidka iyo xawaaladaha.

Shixnad Kontaynaro ah oo Dekeda Berbera 

Markab laga dajiyay

Masuuliyiinta Somaliland waxay wali rejo ka qabaan inay maalin maalmaha ka mida ay qaban doonaan boqolkiiba soddon adeegyada dhoofinta iyo soo dejinta ee loo qabto waddanka Ethiopia kaasi oo ay ka faa’iidi doonto sannadkii hal billion oo dollar isla markaana tartan adag la geli doonaan dekedaha kale sannadkan dhammaadkiisana wadahadal ku saabsan ganacsiga la yeelan doonaan waddanka ay deriska la yihiin ee Ethiopia. “Berridaa ayaanu bilaabaynaa haddii aanu diyaarsanno agabkii iyo awooddii noo suuro gelin lahayd “Saleban Diiriye, agaasimaha wasaaradda ganacsiga ee Somaliland.”