Rashid Garuf
Waxan qoraalkan kaga jawaabayaa su'aasha kor ku qoran ee ah ciwaanka qoraalkan. Raali ka ahaw qoraankan dheer ee aan ku guul daraystay inaan soo koobo.
1 - Dhisme Qaran: akhristow waxag ogsoon tahay in Somaliland la soo noqotay xoriyadeediii 21 sannadood ka hore, ama May 18, 1991-kii. Shicibka Somaliland waxay dhisteen milgihii qaranka oo leh, dimuqraadiyad, barlamaan, guurti, dawlad degmo, gobol, iyo dawlad dhexe. Waxay shicibka Somaliland samaysteen dastuur qeexaya xornimada iyo qaranimada Somaliland oo ay u codoyeen boqolkiiba todoba iyo sagaashan 97%. Waxay samaysteen nidaamkii doorashada ee lagu dooranayay madaxdooda heer degmo iyo qaran labadaba. Iyagoo soo doortay xildhibaanada barlamaanka, xildhibaanada degmooyinka, Maayorada magaalooyinka waaweyn oo dhan, iyo labadii madaxweyne ee ugu dambeeyay. Waxay samaysteen qawaaniintii lagu dhaqi\dhaqmi lahaa kuwaasoo caawinaya qaranimada, nabad gelyada, iyo horumarka Somaliland. Markii ay Somaliland dhisanaysay qaranimadeeda 21-kaa sannadood wax aan ahayn qaranimada Somaliland kumay tashan. Walina wuu socdaa dhismihii qaranimada Somaliland oo geedigaasu wali muu dhamaan.
2 - Dhisme Dhaqaale: Somaliland shicibkeedu waxay dhisteen dhaqaale ku salaysan wax soo saarkooda iyo baayac mushtarkooda. Kaasoo ay ka mid shirkado dhisme oo waaweyn, shirkado telephone-ka, shirkadaha soo saara alaabada yar yar ee warshadaha uu baahan, shirkada waawayn oo wax soo deginta iyo dhoofinta xoolaha labadaba ka shaqeeya. Shirkada heshiis la leh shirkado caalamka sida Coca Cola oo kale, waxay dhisteen hotel waaweyn iyo kuwo yar yar oo adeega baahida shicibka Somaliland. Shirkadahanu maalinba maalinta ka dambaysa way sii badanayaan oo way sii korayaan, waxaana u shaqeeya dad fara badan, qaarkoodna maanta waxay ka shaqaystaan Somaliland gudaheeda oo keliya qaarna waxay ka shaqaystaan wadamo badan sida Somaliland, Djibouti, Ethiopia, iyo Somalia oo meel walba way gaadhaan. Walina wuu socdaa dhismihii dhaqaalaha Somaliland lagu kobcinayay.
3 - Dhisme Bulsho: Somaliland waxay samaystay dhamaan hayadihii bulshada u adeegayey ee ay ka mid yihiin waxbarashada hoose, dhexe, sare iyo jaamacado oo dhamaantoodba 21-kaa sannadood siinayay waxbarasho ku salaysan qaranimada Somaliland iyo himiladeeda. Waxa kale oo Somaliland samaysatay dhakhtaradii caafimaadka oo xeer gobol, degmo, iyo tulo intaba laga sameeyay. Walina wuu socdaa dhismihii arrimaha bulshada kor loogu soo qaadayay oo geediganu muu dhamaanin.
4 - Dhisme Difaaca Qaranka gude iyo dibadba: Somaliland waxay 21kii sannadood ee la soo dhaafay samaysanaysay ciidamada difaaca qaranka, ciidamada badda, iyo ciidamada amniga gudaha (police). Dhamaan ciidamada difaaca gudaha iyo dibada ee Somaliland waa kuwa suurto geliyay maanta inay Somaliland ahaato waddan nabad iyo xasilooni dadkeedu ku nool yihiin. Dhismaha difaacuna wali wuu socdaa oo ma dhama.
Waxan akhristoon intaa kuula wadaagay aniga oo og inaad adiguna ogtahay. In aan ku tuso in qaranka Somaliland jiro oo intaaba samaysatay iyada oo aan helin aqoonsi 21-kii sannadood ee la soo dhaafay. Sannadkastana shicibka iyo qaranka Somaliland wax ku kordha mooyaane aan waxba hoos uga dhicin.Somaliland shicibkeeda iyo dawladoodu waxay qarankan ka leeyihiin laba [plan and strategy] oo kala ah A iyo B (raali ahaada kelmadii u dhigmaysay plan ee afsomaliga ahayn ayaan hore u soo saari waayaye).
A - In qaranka Somaliland ictiraaf looga raadiyo caalamka si xawliga dhismaha qaranka, dhaqaalaha, adeega bulshada iyo difaaca qarankaba si heer sare ama xawli sare ah kor loogu soo qaado. Marka ictiraafkan la gaadho wuxu keenayaa laba arrimood
(1) in shicibka Somaliland himiladoodii la gaadho oo ay ka mid noqdaan wadamada caalamka
(2) in xawliga dhismaha qaranka, dhaqaalaha, adeega bulshada, iyo difaaca dalka kor loo qaado, si dheefta ay shicibka Somaliland ka helayaan qaranimada ay kor ugu sii badato marka ay iskaashi ka helaan caalamka.
B - Haddii ictiraafku raago oo uu qaato 100 sannadood; sidii madaxwayne Ahmed Silanyo barlamaanka u sheegay, shicibka Somaliland iyo qarankooda waxa ka go'an in sidii ay yeeleen 21kii sannadood ee la soo dhaafay ay halkaa ka sii wadaan dhismihii qaranimada Somaliland, dhaqaalaha Somaliland, adeega bulshada, iyo difaaca qaranimada Somaliland. Taasu waxay keenaysaa laba arrimood
(1) in shicibka Somaliland halkaa ka sii wadaan dadaalkii ay ugu jireen himiladoodii inay ka mid noqdaan wadamada caalamka
(2) in halkii laga sii wado dhismaha qaranka, dhaqaalaha, adeega bulshada, iyo difaaca dalka kor loo qaado, si dheefta ay shicibka Somaliland ka helayaan qaranimada ay kor ugu sii badato marka ay iskaashi ka helaan caalamka.
Gunaanad. Hadaba akhristoow qaranka Somaliland maaha mid bilaabmaya marka Somaliland aqoonsi hesho. Waa mid soo jiray 21 sannadood oo u adeegayay shicibka Somaliland sidaan korka ku muujiyay, waa mid jiri doona mustaqbalka dhow iyo dheer labadaba, haddii ictiraaf uu helo sida himiladu tahay, waa illaahay mahadii xawliga dhismaha qarimo ayuun bay taasu kor u sii qaadaysaa oo kordhinaysaa adeega iyo waxtarka qaranimadu siiso shicibkeeda iyo dadkeeda. Laakiin haddii aqoonsi hore loo waayo, dhismaha qaranka, dhaqaalaha iyo adeega bulshada Somaliland, halkaas ayuu ka sii soconayaa, xawligaa uu maanta ku socdana iyo mid ka dheerna wuu ku sii soconayaa. Waxan aad iyo aad ugu faraxsanahay in maanta Caalamku arkay in Somaliland tahay qaran tashaday, oo caalamku yahay kuwa maanta kula taliyay Somaliland iyo Somaliya inay u wada hadlaan laba dawladood oo ka tashadaan xidhiidhkooda mustaqbalka (waxa laga wada hadlayaa waa xidhiidhka dhaqaalaha, nabad gelyada, socdaalka, la dagaalanka argagaxisada iyo budhcad badeeda iyo wixii la mida).
Qaranimada Somaliland sidii aan hore idiinku soo sheegay waa wax 21kaa sannadood soo jiray, waanay jiraysaa kumanaanka sannadood ee soo socda, aqoonsi iyo aqoonsi la'aan labada. Qaranimada Somaliland waxa raba shicibka Somaliland oo iyaga rabitaankooda ayay meteshaa.
Fadlan facebook page-kayaga la yidhaahdo [Somaliland Mission] noo saar LIKE. Waad mahadsan tahay.
Rashid Garuf
Wakiilka Somaliland ee USA
rashidnur@somaliland.us
No comments:
Post a Comment