Search This Blog

Thursday, November 15, 2012

War Saxaafadeed: XUKUUMADA SOMALILAND OO KA DHIGTAY SOMALILAND DALKA AANAY KA DHICI KARIN DOORASHO XOR AH OO XALAAL AHI


Office Telephone: 252 2 4429552. Email: hornwatch@yahoo.com

HORNWATCH Index:   S/land 120/1/12

Ku:       H. E. Axmed Maxamed Maxamuud ‘Siilaanyo’
Madaxwaynaha JSL
            Xarunta Madaxtooyada Somaliland
            Hargeisa, Somaliland

Ku:       Komishanka Doorashooyinka Qaranka Somaliland
            Xarunta Komishanka Doorashooyinka
            Hargeisa, Somaliland

Ku:       Gudida Ilaalinta Anshaxa iyo Habsami u Socodka Doorashada
            Xarunta Gudida
            Hargeisa, Somaliland

Og:      Xisbiyada iyo Ururada Siyaasada Somaliland

Og:      Qaadhaan bixiyayaasha doorashooyinka Somaliland

Og:      British, US, Denmark, Norway, Holland Embassies & EU, AU, IGAD regional offices in Ethiopia, Kenya

Og:      Human Rights Watch, Amnesty International, East & Horn of African Human Rights Defenders Network in Kampala, Uganda

Og:      National Endowment of Democracy, DANIDA, UN Somalia/Somaliland Political Office,  UN Independent Monitoring Committee on Somalia and Eritrea embargo
 
Og:      Warbaahinta Gudo iyo Dibad

Public Statement                                                                                                                                             Released Today: 16 Nov. 2012


UJEEDO:          XUKUUMADA SOMALILAND OO KA DHIGTAY SOMALILAND DALKA AANAY KA DHICI KARIN DOORASHO XOR AH OO XALAAL AHI

Iyadoo ay haatan ka hadhsan tahay in ka yar 2 wiig maalinta ay dalka Somaliland ka dhacayso doorashadii sanadaha faraha badan mudo dhaaftay ee golayaasha deegaanku, ayaa marka loo dhabogalo aanay wakhtigan xaadirka ah Somaliland ka jirin shuruudahii aasaaska u ahaa in ay dalka doorasho xor ah oo xalaal ahi ka dhacdo.

Xog ururu si taxadar badan ay u sameeyeen Gudiga Ilaalada Xuquuqda Aadamiga Geeska Afrika ee Horn Watch ayaa daaha ka rogaysa habdhaqan ka baxsan nidaamka dimuquraadiga oo ay ku dhaqmayso xukuumada Madaxwayne Siilaanyo, xilgudashada xubnaha Komishanka Doorashooyinka qaranka oo madmadow farobadani ku gadaaman yahay, xadgudubyada xuquuqda aadamiga iyo xoriyadaha aasaasiga ah ee hay’adaha sharcifulinta Somaliland ay sida joogtada ah ugu hayaan shacbiga dalka, maamulxumo iyo musuqmaasuq ka soo burqanaya xafiiska madaxwayne Siilaanyo, iyadoo haatan dadwaynuhu arkayaan hantidii umada oo madaxwaynuhu ku naasnuujinayo xubno ka tirsan qoyskiisa, dhaqaalihii dalkana ay xukuumadu gacanta u galisay maalqabeeno ka soo jeeda gobolada uu ka soo jeedo Madaxwaynahu. Duruufahan haatan ka jira Somaliland ee aanay doorasho xor ah oo xalaal ahi u dhici karin waxa kamid ah:

Xeerka Sirdoonka Qaranka oo ay ka Dhalanayaan Dunuub Caalami ah iyo qaar heer dal ahi:

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland iyo Dhaqdhaqaaqyada Dimuquraadiyad Doonka ahi waxay sida fiinta uga qaylinayaan xeerka Sirdoonka Qaranka oo qodobo ku jiraa ay dhabarjabinayaan xoriyada cabiraada iyo ra’yi dhiibashada iyo xoriyaadka aasaasiga ee dastuurka Somaliland damaano qaaday, Baaqa Caalamiga ah ee Xuquuqda Aadamaha (UDHR). Sidaasi darteed waxay Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland codkooda ku xoojinayaan dhawaaqyada iyo codsiyada ay Suxufiyiinta Somaliland u gudbinayaan Madaxwaynaha dalka. Xeerkan oo hay’adaha sharci dajinta Somaliland ay dhawaan meelmariyeen ayaa gabi ahaanba saaxada ka saaraya xoriyada saxaafada xorta ah iyo xaqa ra’yi dhiibashada iyo cabiraada oo ay Somaliland ku soo naaloonaysay 20kii  sanadood ee ugu dambeeyay.

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay uga digayaan Madaxwaynaha dalka Mud. Axmed Maxamed Maxamuud in uu dhaqan galiyo xeerkan Sirdoonka Qaranka oo  ay ka dhalanayso dhaqangalkiisa tacadiyo xuquuqda aadamaha iyo xoriyadaha aasaasigu, Maadaama Mudane Madaxwayne aad tahay Madaxwayne ay si xor ah oo dimuquraadi ah shacabkiisu u soo doorteen, waxa ay Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland kaa codsanaynaa in aanad dhaqan galin xeerkan, taasi bedelkeedana in aad ka saarto qodobada xakamaynaya xoriyada ra’yi dhiibashada iyo saxaafada kadibna dib ugu celiso Golayaasha sharci-dajinta.

Gafafka Xukuumadu ku Hayso Ururada Siyaasada ee Mucaaridka ah: 

Weeraro xukuumada Madaxwayne Siilaanyo ku kala furfurayso musharaxiinta ka sharaxan ururada mucaaridka ah iyadoo ku qalqaalinaysa in ay iska casilaan musharxnimada, weerarada noocan ah ayaa si wayn dibada ugu soo baxay wiigii labaad iyo kii seddexaad ee ololaha doorashada, isagoo gaadhay heer musharaxiinta mucaaridka la horkeeno Madaxwaynaha Qaranka Mudane Axmed Maxamed Maxamuud ‘Siilaanyo’ si uu musharaxiintaasi ugu qanciyo in ay ka tanaasulaan tartanka, waxa aanay xataa talaabooyinka noocan ahi saameeyeen oo xilalkoodii iska cusilay madax sarsare oo ka tirsanaa ururada siyaasada ee mucaaridka ah qaarkood.

Iyadoo xeerka doorashooyinka Dawladaha Hoose ee Somaliland dhigayo “in aan la xidhi karin Musharaxiinta u tartamaya doorashooyinka golayaasha deegaanka Somaliland oo ay leeyihiin dhawrsanaanta la mid ah ta ay haystaan Xildhibaanada la doortay, haddii aanay danbi xukunkiisu ka badan yahay sadex sano aanay gacanta kula jirin”. Af-hayeenka Komishanka Doorashooyinka Qaranka Mud. Maxamed Xirsi Geelle ayaa maanta ka markhaati kacay in Xukuumadda Somaliland tacadiyo iyo xadhig kula kacday musharixiin ka tirsan ururada Siyaasadda ee Tartamaya. Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay xogogaal u noqdeen qaar ka mid ah musharxiinta ururka UMADDA oo ay xukuumadu la la bartilmaameedsatay xadhiga iyo tacadiyada kale waxa ka mid ah: 

1. C/risaaq Faarax Xuseen   114 Burco, 2.Maxamed Jaamac Dubad  105  Hargeysa, 3.C/raxmaan Mire Gurxan   106 Caynaba, 4.Maxamed Ciise Ducaale  109 Burco, 5. Maxamed Yuusuf Cabdille Balay-gubadle, 6.Jaamac Maxamed Cabdi Guddoomiyaha Caynaba ee Umadda.

Waxa la yaab leh iyadoo Boolisku musharaxinta bartilmaameedsadaan oo xabsiga u taxaabaan, maalamaha ururadoodu uu leeyihiin Ololaha Doorashada, si aanay taageeryaashooda la hadlin. Sidoo kale waxay xukuumada Somaliland qaaday falal ay ku kala furfurayso musharaxiinta Xisbiga New UCID, iyadoo siinaysa lacag aad u tiro badan uguna balanqaadaysa shaqooyin ayay xukuumadu ku qalqaalisay musharaxiin tiro badan oo ka tirsan Xisbiga NEW UCID in ay ka hadhaan tartarka musharaxnimada.

Sanadkan sii dhamaanaya ee 2012 ayaa noqday sanadkii ugu xumaa dhinaca xuquuqda aadamaha ee soo mara Somaliland tan iyo markii lagu dhawaaqay la soo noqoshada madaxbanaanideeda 1991, sababtoo ah sanadkan waxa dalka ka dhacay gabood falada iyo tacadiyadii ugu tirada badnaa ee xukuumadu u gaysato shacbiga waxana ka mid ah.

Xadgudbyada Xukuumada ee Qaxootiga iyo Magangalyodoonka:

Waxa ay Xukuumada Madaxwayne Siilaanyo si khasab ah dalka uga saartay tiradii ugu badnayd ee dad qaxooti iyo  magangalyo doon ah oo ay gacanta u galisay hay’adaha amaanka ee dalka Ethiopia oo ay markii hore ka soo qaxeen tirada ay xukuumadu dhiibtay ee noo diiwaangashani waxay kor u dhaafaysaa 250 ruux oo isugu jira rag, dumar iyo caruur.

Gaboodfalada Xukuumada ee Suxufiyiinta Somaliland:

Sanadkani tiraddii ugu badnayd ee suxufiyiinta Somaliland ee ka hawlgala warbaahinta madaxabanaan  ayay Xukuumada Madaxwayne Siilaanyo xabsiga u taxaabtay, jidhdil u gaysatay iyadoo khasaarana u gaysatay qaar ka mid ah agabkii ay ku hawlgalayeen suxufiyiintu. tiradii ugu badanayd ee dacwado lid ku ah suxufiyiinta madaxa banaan ayay xukuumada Siilaanyo u gudbisay hay’adaha garsoorka dalka, dacwadahaasi oo markii loo dhabogalay Masuuliyiinta sarsare ee xukuumadu ay kaga aargoosanayeen Saxaafada madaxabanaan kadib markii ay qortay xogo iyo warar iyaga khuseeya.

Xadhiga Sharcidarada ah ee Muwaadiniinta:

Xadhiga sharcidarada ah (arbitrary detentions) iyo jidhdil (torture) iyo sidoo kale xabsi ku hayn qaanuunka ka baxsan ayaa inta la og yahay 18, ruux oo isugu jira 12 muwaadiniin ah 2 u dhashay Somalia iyo hal Ethiopian ah ay haatan mudo bil ah ku xidhan yihiin Xabsiga Mandheera. Dadkaasi oo habo yaraatee aan wax maxkamada ah la horgaynin ayaa waxa laga soo qabqabtay magaalo xuduudeeda Lawyacado iyadoo nasiibdarada kale ee dhacday markii maalintii 3aad ee xadhigooda la keenay laguna xibisay xabsi qarsoodi ah oo ku dhex taal xerada ciidamada ee Birjeex ay  madaxda ciidamadu ay sii daayeen 2 maxbuus oo ka soo jeeda beesha dhexe ee Somaliland halka maxaabiistii kale oo badankoodu ka soo kala jeeday gobolada Awdal iyo Selel loo gudbiyay dhinaca xabsiga Mandheera oo ay haatan la iska-hayayaal ku yihiin

Tabashooyinka Tirada Goobaha Codbixinta:

Waxa kale oo warwarkooda leh Komishanka Doorashooyinka Qaranka oo tirada goobaha codbixinta ee dalka deegaanada qaar yareeyay halka deegaano kalana ay kordhiyeen, iyagoo aan soo bandhigin sababta ay taasi u sameeyeen. Waxana ay talaabadani sababtay qaylo dhaan ka soo yeedhay deegaanada ay Komishanku ka yareen tirada goobihii ay hore uga codayn jireen, Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay xogogaal u noqdeen in Gobolka Togdheer deegaanada Komishanka Doorashooyinku aad u kordhiyay tirada goobaha laga codaynayo ay u badan yihiin deegaanada galbeedka Burco oo uu ah deegaanada uu ka soo jeedo madaxwayne Siilaanyo, halka deegaanada galbeedka Burcana tiradii goobaha codbixinta uu aad u yareeyay. Tan waa talaabo cadaan ah oo Komishanka Doorashooyinku ku soo saarayaan xisbiga talada haya.

Marka arimahan lagu daro maamul xumada ku dhisan eexda iyo qaraabo-kiilka ee ka soo fatahaysa xafiiska Madaxwayne Siilaanyo, iyo musuqmaasuqa hantida qaranka ee madaxtooyadu ku naasnuujinayo xubno ka tirsan qoyska Madaxwaynaha, iyo iyadoo aan xukuumada madaxwayne Siilaanyo uu dhisay ahayn mid loo dhan yahay, dhinaca saami qaybsiga oo beelo dhismaha qaranka halbawle u ah aanu siinin saamigii ay xaqa u lahaayeen.

Aargoosiga  Siyaasadeed ee Xukuumada: 

Xukuumadda Madaxwayne Siilaanyo  ayaa markii ay talada dalka la wareegtay qaaday olole balaadhan oo aargoosi siyaasadeed ah shaqaalahii dawlada gaar ahaan kuwa ka soo jeeda gobolada Awdal, Saaxil iyo Oodwayne. Dhawaana dadwaynaha Somaliland ayaa si xoog ah u dareemay Madaxwaynaha iyo qoyskiisa oo si gaar ah u bartilmaameedsanaya shaqaale dawladeed oo ka soo jeeda gobolka Awdal, waxana ay u adeegsadeen Hantidhawrka Qaranka si uu dambi aan jirin ugu sameeyo.

Dhaqamada noocan ah ee ka soo fulaya xafiiskii Madaxwaynaha dalka Mudane Ahmed Maxamed Maxamuud ‘Siilaanyo’ ayaa ah qaar si xun u naafaynaya oo dhantaalaya midnimada, wadajirka iyo isku kalsamaanta guud ahaan shacbiga Somaliland, sidoo kale waxay dilayaan nidaamkii iyo kala dambayntii iyo kalsoonida shacabku ku qabo maamulka duwaliga ah.

Ifafaalaha haatan ka aloosan Somaliland ee Xukuumada Madaxwayne Siilaanyo dalka ka wadaa waxay keenaysaa:

1.      In ay ku shubato xukuumadu doorashooyinka dawladaha hoose, sidoo kale waxay qaabkan kushubashada ku soo saari kartaa ururada siyaasada ee xukuumadu wadato

2.      Dhinaca kale waxa muuqta in ay ku soo socoto nabadgalyo xumo iyo dagaalo sokeeye oo ka dhaca dalka, iyadoo ay u muuqdaan hay’adihii qaran ee xasarad dajinta u xilsaaraana in ay jeebada xukuumada ku jiraan. Hawlgabnimada Golaha Guurtida ayaa lagu macnaynkaraa in ay sabab u tahay Gudoomiyaha Golaha Guurtida oo dhalasho ahaan ka soo jeeda beesha Madaxwaynuhu ka soo jeedo.

3.      Jawigan kakan ee ay dalka ka abuurtay xukuumada Somaliland kaasi oo ah mid aanay sinaba uga dhici karin doorasho xor ah oo xalaal ahi waxa uu keeni karaa in ay ururada siyaasada qaarkood qaadacaan ka qaybgalka tartanka doorashada Golayaasha Deegaanka

Talo-soojeedimo:

Ø  Waxanu ugu baaqaynaa guud ahaan jilayaasha doorashooyinka Somaliland in si wadajir ah isugu yimaadaan si ay cod midaysan ugu gudbiyaan xukuumada Somaliland si ay dib ugu soo celiso dalka jawi ay ku dhici karaan doorasho xor ah oo xalaal ahi.

Ø    Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland iyo Dhaqdhaqaaqyada Dimuquraadiyad Doonka ahi waxay ugu baaqayaan Dalalka la saaxiibka ah dalka Somaliland, taageerayaasha Doorashooyinka Somaliland, iyo Bulshada Caalamka in ay Xukuumada Madaxwayne Siilaanyo culays caalami ah ku saaraan sidii uu dalka ugu soo celin lahaa jawi ay doorasho xor ah oo xalaal ahi uga dhici lahayd.


Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay Madaxwaynaha Somaliland u soo jeedinayaan talooyinkan hoos ku qoran:

1.     Maadaama dhaqan-galkiisa xeerka Sirdoonka Qaranka gaar ahaan qodobkiisa 7aad farqadiisa 11aad kaas oo awood u siinaya hay’ada Sirdoonka Qaranka inay faafreeb ku sameeyaan wax soo saarka warbaahinta una dhigan sidan. “La socodka qalabyada warbaahinta,qoraalada iyo meel kasta oo ay ku wajahanyihiin iyo in la hubiyo ujeedooyinka ay  xanbaarsanyihiin iyo waxkasta oo ku duugan (publication press and propaganda” ay ka dhalanayaan dunuub dhinaca xuquuqda iyo xoriyadaha aasaasiga ah isla markaasina uu burinayo xaqii cabiraada iyo ra’yi dhiibashadm waxa aanu Mud. Madaxwayne kaa codsanaynaa in aanad dhaqan-galin, adigoo ka hor doorashada golalaha deegaanka inta aanay dhicin sidaasi ficil ku muujinaya;


2.     Mud. Madaxwayne waa in xukuumadaadu sida uqu dhaqsaha badan u joojiso gafafka ku hayso asxaabta mucaaridka ah ee tartamaysa gaar ahaan xadhiga, bahdilaada iyo ku khasabka musharixiinta ururada  UMADDA iyo NEW UCID xukuumadaadu ku hayso iyo sidoo kale waa in aad sida ugu dhaqsaha badan wax uga qabataa saraakiisha jabisay Anshaxa Ololaha Doorashada ee ay magacyadooda kuu soo gudbiyeen hay’adaha qaranka ugu xilsaaran ilaalinta Anshaxa Doorshada.


3.     Waa in Xukuumada Somaliland joojisaa mastaafurinta joogtada ah sida joogtada ah ay ugu fuliso dadka  qaxootiga iyo magangalyodoonka ah ee dalka sifada sharciga ah ku jooga.


4.     Waxanu ugu baaqaynaa in xukuumada Somaliland gabi ahaanba joojiso tacadiga iyo gaboodfalada ay sida joogtada ah ugu hayso Suxufiyiinta Somaliland.


5.     Mud. Madaxwayne waxa aanu kuugu baaqaynaa in sida ugu dhaqsaha badan oo bilaa shuruud ah aad xoriyadooda ugu soo celiso dhamaan muwaadiniinta rayidka ah ee la haya-yaasha ku ah xabsiyada dalka, waana in aanay xukuumadaadu dhaqan ka dhigan in ay muwaadiniinta iska xidho iyadoo aan sifo sharci ah u marin, dhamaan dadka la xidho ama lagu soo eedeeyo danbi waa in 48 sacadood gudahood lagu horgeeyo maxkamad awood u leh. Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay xogogaal u yihiin 12 ruux oo ciidamada qaranku ka soo qabteen Lawyacado, labo ruux oo Somali ah iyo hal Ethiopian ah oo iyadoo maxkamad aan la horgaynin ku xidhan xabsiga dhexe ee Mandheera. Haddii ay dambi galeen waa in maxkamada awooda u leh ee ku taala deegaankii ay danbiga ku galeen la horgeeyaa, ruuxana waa dambi laawe ka hor inta aanu dambi ka hor cadaan maxkamad caadil ah horteed. 


6.     Xukuumada Somaliland waa in ay gabi ahaanba joojiso aargoosiga  Siyaasadeed ee lidka ku ah shaqaalaha dawladda, maadaama oo ay xaq u leeyihiin in ay taageeraan urur siyaasadeedka ay doonayaan.


Komishanka Doorashooyinka Somaliland: 

7.     Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxa aanu ugu baaqayaan Komishanka Doorashooyinka Somaliland in sida ugu dhaqsaha badan u xaliyaan tabashooyinka tirada goobaha codbixinta ee ka soo yeedhayo deegaano kala duwan oo dalka ah.


8.     Sidoo kale waxanu Komishanka Doorashooyinka Somaliland la socodsiinaynaa in ay xaq u leeyihiin dadka naafada ah ee Somaliland in la gaadhsiiyo wacyigalinta doorashada iyo sida ay u codayn lahaayeen. Ka reebida aad haatan ka reebteen wacyigalinta muwaadiniinta naafada ah oo ay ku jiraan dhagoolayaal indhoolayaal waxay xadgudub ku tahay doorashada xorta ah ee xalaasha ah.

ILAAHAY AYAA MAHADI U SUGNAATAY

Suleiman Ismail Bolaleh
Gudoomiyaha
Gudiga Ilaalada Xuquuqda Aadamiga Geeska Afrika ee Horn Watch
ahna Afhayeenka Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland

Thursday, November 8, 2012

There is no possibility of immunity for the former Somali prime minister who conceded liability over the mass killing and torture of his people

There is no possibility of immunity for the former Somali prime minister who conceded liability over the mass killing and torture of his people, the 4th Circuit ruled.

Mohamed Ali Samantar, who now lives in Fairfax, Va., served as defense minister and prime minister after a military coup overthrew Somalia's elected government in 1969. He was the top military leader in Somalia until Major General Mohamed Siad Barre was ousted in 1991.

     In a federal complaint, four native Somalis accused Samantar of supervising the military that tortured, killed or imprisoned them or their relatives in the 1980s.

     In a motion to dismiss, Samantar claimed the Foreign Sovereign Immunities Act shielded him from liability. But the Supreme Court unanimously ruled in 2010 that the act applied only to foreign states, not to individual foreign officials.
     Samantar then moved to dismiss on the basis of common-law immunity, but a federal judge in Alexandria denied this maneuver and proceeded with a trial while Samantar's appeal was still pending.
     In February 2012, Samantar personally appeared in court and conceded liability. The court ordered him in August to pay the plaintiff victims $21 million.

     On Friday, the 4th Circuit rejected Samantar's attempt at claiming common-law immunity, finding that acts such as torture, genocide, executions and arbitrary imprisonment violate a jus cogens, or norm of international law.
     "Unlike private acts that do not come within the scope of foreign official immunity, jus cogens violations may well be committed under color of law and, in that sense, constitute acts performed in the course of the foreign official's employment by the sovereign," Chief Judge William Traxler wrote for the three-judge panel. "However, as a matter of international and domestic law, jus cogens violations are, by definition, acts that are not officially authorized by the sovereign."

     The decision notes that British courts denied immunity to Augusto Pinochet, the former head of Chile accused of directing widespread torture.

     "We conclude that, under international and domestic law, officials from other countries are not entitled to foreign official immunity for jus cogens violations, even if the acts were performed in the defendant's official capacity," Traxler wrote.

     The court insisted that the State Department's opinion on the matter did not decide the matter for the court.

     "We give absolute deference to the State Department's position on status-based immunity doctrines such as head-of-state immunity," Traxler wrote. "The State Department's determination regarding conduct-based immunity, by contrast, is not controlling, but it carries substantial weight in our analysis of the issue."

Sunday, November 4, 2012

Murugada taal Somaliland Doorashada Horteed & Mawqifka Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland




HORNWATCH Index:   S/land 119/1/12
Ku:       H. E. Axmed Maxamed Maxamuud ‘Siilaanyo’
Madaxwaynaha JSL
Xarunta Madaxtooyada Somaliland
Hargeisa, Somaliland

Ku:       Komishanka Gudida Doorashooyinka Qaranka Somaliland
Xarunta Komishanka Doorashooyinka
Hargeisa, Somaliland

Og:      Xisbiyada iyo Ururada Siyaasada Somaliland

Og:      Qaadhaan bixiyayaasha doorashooyinka Somaliland

Og:      British, US, Denmark, Norway, Holland Embassies & EU, AU, IGAD regional offices in Ethiopia, Kenya

Og:      Human Rights Watch, Amnesty International, East &Horn of African Human Rights Defenders Network in Kampala, Uganda

Og:      National Endowment of Democracy, DANIDA, UN Somalia/Somaliland Political Office,  UN Independent Monitoring Committee on Somalia and Eretria embargo

Og:      Warbaahinta Gudo iyo Dibad





Public Statement                                               Released Today: 30 October 2012

Ujeedo: Murugada taal Somaliland Doorashada Horteed & Mawqifka Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland

Mudane Madaxwayne,

Difaacayaasha Dhexdhexaadka ah ee Xuquuqda Aadamiga Somaliland iyo dhaqdhaqaaqyada dimuqraadiyad doonka ah oo ixtiraam farobadan kuugu haya xilka qaran ee ay shacabka Somaliland kuu doorteen, waxanu si xushmad leh kuula socodsiinaynaa werwerka aanu ka qabno xaaladaha uurku taalada leh ee haatan dalkeenu maraayo gaar ahaan dhinacyada nabadgalyada iyo amaanka muwaadiniinta, xadhiga sharcidarada ah, jidhdilka iyo gabood falada kale ee lidka ku ah xuquuqda iyo xoriyadaha aasaasiga ah ee dastuuriga ah oo hay’adaha sharcifulinta Somaliland ay la beegsanayaan muwaadiniinta iyo ajaanibka dalka ku sugan, farogalinta ay xukuumadaadu la bartilmaameedsanayso xisbiyada iyo ururada mucaaridka ah
qaarkood, iyadoo ay xukuumadaaduna u isticmaalayso hantidii qaranka ku soo saarista musharixiinta ka tirsan xisbiga talada dalka haya ee Kulmiye. Sidoo kale falalka lidka ku ah maamul wanaaga ee ka jira hay’adaha sarsare ee xukuumada iyadoo Komishanka Sare ee Doorashooyinka Qarankana ay dibada haatan u soo baxeen falal musuqmaasuq oo ay ku kaceen.
Waxanu Mudane Madaxwayne quudaraynaynaa in aad talaabooyin wax ku ool ah ka qaadi doonto dhibaatooyinkan aanu kuu soo bandhigayno.
Xadgudubyada lidka ku ah Suxufiyiinta Madaxabanaan ee Somaliland:
Tan iyo la soo noqoshada madaxbanaanida Somaliland oo haatan laga joogo 22 sanadood waxa markii ugu horaysay dalka Somaliland gudihiisa qudha lagaga jaray wariyihii ugu horeeyay oo ka tirsanaa saxaafada madaxabanaan Wariye Ahmed Saakin Farax oo telefishanka Universal uga soo warami jiray magaalada Laascaanood isla markaasina ahaa wakiilkii ururka Suxufiyiinta Somaliland ee SOLJA ee gobolka Sool. Dilka wariyahan ayaa imanaya iyadoo doorashooyinkii dawladaha hoose ay ka hadhsan yihiin in ka yar bil iyo badh, iyadoo xukuumada Somalilandna aanay ka hadal falkaasi tacsi mooyaane, iyadoo tan iyo markii xukunka dalka uu la wareegay madaxwayne Siilaanyo uu kor u kac xaddhaaf ahi ku yimi tacadiyada ay xukuumadiisu ku hayso warbaahinta madaxabanaan iyo hawlwadeenadaba oo si joogto ah ula kulma handadaad, xadhig sharcidaro ah, iyadoo laga maanaco helida wararka. Waxana ay diiwaangaliyeen Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland xadgudubyo aad uga tiro badan tacadiyadii ay saxaafada madaxa banaan u gaysan jireen xukuumadihii ka horeeyay xukuumadan Siilaanyo.

Hay’adaha Sharcifulinta Somaliland iyo Xadhiga Sharcidarada ah, Jidhdilka ee Muwaadiniinta:

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland ayaa xogogaal u noqday in xadhiga sharcidarada ah, jidhdilka, bahdilaada iyo gaboodfalada ay hay’adaha sharcifulinta Somaliland la beegsadaan muwaadiniinta iyo ajaanibka ku sugan dalka gudihiisu uu aad u kordhay xiligan ay kaabiga inagu soo hayso doorashooyinkii dawladaha hoose. 20 October 2012 Ciidamada Qaranka ee fadhigoodu yahay Bariisle oo duleedka Lawyocado ku taal ayaa 18 ruux oo rayid ah kuwaasi oo isugu jiray 15 reer Somaliland ah, 2 reer Somalia ah iyo hal Itoobiyaan ah ka soo qabqabteen magaalada xuduuda ku taala ee Lawyo-cado, iyadoo markii ay qabqabanayeen ciidanku ragaasi si fool xun u garaacay, habeenkii koowaad waxa lagu xidhay Lawyo-cado, habeenkii labaadna waxa loo qaaday oo lagu xidhay tuulada Geerisa, iyadoo aroornimadiina lagu soo qaaday baabuur Ciidanka Qaranka Somaliland leeyihiin iyagoo dhamaan ragaasi xadhko loogu xidhxidhay dhigahii baabuurka ayaa si toos ah waxa loo keenay oo lagu xabisay xerada ciidamada qaranka ee Birjeex oo ku taal Hargeisa. Qaar ka mid ah dadkan rayidka ah waxa ay ka mid ah
  1. Jamaal Cabdi Habane
  2. Ahmed Cabdi Habane
  3. Maxamed Carab Maxamuud
  4. Cabdi Farax Samade
  5. Ahmed Abdilaahi
  6. Liibaan Sahal
  7. Cabdixakiim xuseen Liibaan
  8. Cilmixakiim Xaashi Hufane
  9. Maxamed Barkhad Aanayte
  10. Muuse Xasan Warsame
  11. Faarax Maxamed Xasan
  12. Najax jaamac Roble
Markii ay labo maalmood ku xidhnaayeen xabsi ciidan oo ku dhexyaala xerada ciidanka qaranka ee Birjeex ayaa la horgeeyay dhamaan dadkan maxkamada ciidamada taasi oo waydiisay maxaabiistan in ay ka tirsanaayeen Gaaska 1aad ee ciidanka Qaranka, waxayna maxaabiistani ugu jawaabeen ma nihin ciidan waligayana ciidan ma aanaan noqon. Kadib waxa loo qaaday dhinaca xabsiga Hargeisa si loogu xidho balse waxa ku diiday oo ku gacan saydhay in ay qabtaan maxaabiistan maamulka Xabsiga Dhexe ee Hargeisa, kuwaasi oo u sheegay in ay kaliya qabtaan maxaabiista sifo sharci ah loogu soo gudbiyo. Kadib waxa dib loogu celiyay maxaabiistan xabsigii ciidanka ee ku yaalay xerada Birjeex dhexdeeda.

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxa layaab iyo fajac ku noqotay tan iyo markiii dalka laga xoreeyay taliskii dhiigyo cabka ahaa ee Siyaad Barre oo xerada ciidanka ee Birjeex u isticmaali jiray tacadiyada iyo naxariisdarada ee uu u gaysan jiray muwaadiniinta reer Somaliland ayaa nasiibdarada dhacday waxay in 22 sano kadib markii ugu horaysay xukuumada Madaxwayne Siilaanyo ay bilowday in sifo sharci daro ah oo lafjab ku ah xoriyada iyo xuquuqaha aasaasiga ah ee uu jideeyay dastuurka Somaliland dalka ay kula kacdo qaar ka tirsan muwaadiniinta Somaliland oo haatan mudo toban habeen ah ku xabisan xerada ciidamada ee Birjeex, goobtan lagu xabisay muwaadiniintan ayaa ah goob gabi ahaanba ay xaaraantinimaynayaan shuruucda dalku in lagu xidho dad rayid ah, sidoo kale ilaa iyo haatan lama horgaynin maxaabiistan maxkamada sharcigu ogol yahay.

Farogalinta Xukuumada ee Xisbiyada/Ururada mucaaridka Qaarkood: 

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay diiwaangaliyeen falal farigalin toos ah oo ay xukuumadda Somaliland la bartilmaameedsatay labada Xisbi/Urur siyaasadeed ee ugu waawayn asxaabta siyaasada ee mucaaridka Somaliland, kuwaasi oo kala ah Xisbiga UCID iyo ururka UMADDA, iyadoo Xukuumada Siilaanyo qaaday talaabooyin ay ku kala furfurayso hogaamada sarsare ee labadan xisbi mucaarid iyadoo ugu balanqaadaysay xilal iyo lacag tiro badan waxayna weeraradan noocan ah xukuumada Siilaanyo u adeegsatay hogaamiyayaal dhaqameedyada gaar ahaan salaadiinta iyo cuqaasha beelaha Somaliland, shirqoolkii ugu dambeeyay waxa xukuumadu la beegsatay gudoomiye ku xigeenkii 3aad ee xisbiga UMADA oo isagu iska casilay xilkii sare ee uu ururkaasi UMADA ka hayay. Gudoomiyaha Ururka UMADA ayaa isagoo arintan ka hadlayana waxa uu warbaahinta u cadeeyay in Gudoomiye ku xigeenka 1aad ee ururkiisana ay si toos ah xukuumada Siilaanyo ula soo xidhiidheen iyagoo kula baayactamay in uu iska casilo xilka uu ururka UMADDA taasi badelkeedana uu heli doono lacag aad u farobadan iyo waliba xil sare.

Sidoo kale musharaxiin ka tirsan Xisbiga UCID oo u tartamaya doorashada dawlada hoose ayaa u xaqiijiyay in xubno sarsare oo ka tirsan xisbiga taladda haya ee KULIMIYE ay la soo xidhiidheen oo ay ku qalqaaliyeen in ay ka tanaasulaan tartanka ay xisbiga UCID uga sharaxanyihiin taasi bedelkeedana ay xukuumada ka heli doonaan hanta iyo xilal u qalma.

Falalka noocan ah ayaa gabi ahaanba wajigabax fool xun ku ah geedi socodkii dimuquraadiyada Somaliland taasi oo dhaawac xun u gaysanaysa isla markaasina shaki galinaysa in Somaliland ay ka dhici karto doorasho xor ah oo xalaal ahi.

Haddii ay xukuumada Somaliland sii wado talaabooyinka noocan ahna waxay fashil ku keenaysaa doorashada haatan ay ka hadhsan tahay 30 maalmood, sidoo kale waxay dhaawaci kartaa hantida ugu qaalisan ee umadda Somaliland haysato oo ah nabadgalyada.

U Isticmaalka Ololaha Doorashada Hantidii Qaranka ee Xukuumada: 

Dhinaca kale waxay Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland ay xogogaal u noqdeen in ay xukuumadda Madaxwayne Siilaanyo ay u isticmaalayso hantidii Qaranka ololahooda doorashada Dawladaha Hoose, iyadoo ay xafiisyo ugu furayso dadka ka sharaxan xisbigooda, isla markaasina hantidaasi siinaysa cuqaal, salaadiin iyo hogaamiye dhaqameedo ay filayso in ay saamayn ku yeelan karaan cida ay beelaha ay ka soo jeedaan u codayn karaan.

Talaabooyinka noocan ah ee xukuumadu ugu tagrifalayso hantida umadda u dhexda ahi waxay dhiirigalisaa in habdhaqanka xun ee laaluushka iyo musuqmaasuqu ay ku sii xididaystaan shacbiga dhexdiisa oo uu ka mid noqto caadooyinka lama dhaafaanka ah taasi oo naafaysa danta guud ee dalka. Sidoo kale waa xanuunada ugu xun ee burburiya nidaam kasta oo dimuquraadi ah.

Sidaasi darteed, waxay Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland cod dheer ugaga codsanayaan Madaxwayne Siilaanyo in uu sida ugu dhaqsaha badan u joojisaa in ay shilin ka mid ah hantida qaranka u isticmaalin ololahooda doorashooyinka nooc ay doonaanba ha ahaadeene. Waxana aanu xasuusinaynaa in haddii hanta qaran dawladi ku sii joogi karayso in ay UDUB ku sii joogi lahayd.

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay ugu baaqayaan Xukuumadda Madaxwayne Siilaanyo in sida ugu dhaqsaha badan u dajiyo sharcigii damaano qaadi lahaa in aanay olole doorasho u isticmaalin HANTI QARAN xukuumad kasta oo qaranka Somaliland uu yeesho, sharcigaasi marka ay samaysayso oo golaha wasiiradu ansixiyaan waa in ay Madaxwayne Siilaanyo si degdeg ah ugu gudbiyaa golayaasha sharci dajinta si ay uga doodaan una ansixyaan isagoo ka codsanaya madaxwaynuhu golayaasha sharci dajinta in ay degdeg u gudo galaan sharciga ugana qabsadaan waajibaadkooda dastuuriga ah.

Musuqmaasuqa Komishanka Sare ee Doorashooyinka Qaranka iyo Madmadowga ku jira Xeerka doorashooyinka D/hoose: 

Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland oo si taxadar badan ugu dhabo galayay xilgudashada Komishanka Sare ee Doorashooyinka Qaranka Somaliland, ayay ku ogaadeen in qaab uu madmadow badani ku jiro ay u maamulayaan qadaraasyada gudigaasi bixinayaan si ay u qabtaan doorashadan Dawladaha Hoose, iyagoo bixinta qandaraasyadaasi aan u marin habkii sharcigu ogolaa oo ah in ay si dhex ah u naadiyaan. Balse taasi bedelkeeda waxay qandaraasyadaasi siiyeen shirkado iyo ashkhaas ay masaaliix gaar ah ka helayaan.

Waxana talaabooyinkan musuqmaasuq ee hogaanka sare ee  Komishanka Doorashooyinka Qaranku samaynayaan meesha ka saaraysaa sidii ay ku dhaarteen oo ahayd in ay dhex u noqdaan tartamayaasha iyo axsaabta siyaasada oo dhan. Waxana ay horseedi kartaa in ay ku dhawaaqi karaan go’aamo aan xalaal ahayn. Iyadoo dhinaca sharciyada lagu dhaqayo doorashada dawladaha hoosena uu galdaloolooyin badani ka jiraan gaar ahaan qodobka 6aad ee xeer lambar 14, oo ilaa hadda si sugan oo cad oo cadaalad ku salaysan aan loo fasirin inkastoo ay ka kulmeen jilayaasha doorashooyinka Somaliland. Marka lagu daro musuqmaasuqa ka jira hogaanka sare ee doorashooyinka Somaliland ayaa tani waxay daaha ka faydaysaa in gabi ahaanba ay macno ahaan dhabarka ay ka jaban tahay nidaamkii tacabka badani kaga baxay umadda reer Somaliland ee ay ku dhisayaan nidaam dimuqraadi ah oo shaqaynaya.

Ilaalinta Hantida Muwaadiniintu waa waajib saaran xukuumada Somaliland:

Sanadihii ugu dambeeyay waxay shacbiga reer Somaliland dhibanayaal u noqdeen oo hantidoodiina lagu dhacay falal dhac ah oo ka mid ah kuwa ay umaduhu ka samaystaan dawladaha si ay uga ilaaliyaan hantidooda in lagu dhaco. Waxa ka mid ah falalkaasi kii loo yaqaanay Jiif oo jaq kaasi oo hanta malyuumaad dollar ah lagaga dhacay shacbiga saboolka ah ee ruuxii uu maalintii ku nool yahay in ka yar hal Dolarka Maraykanka ah.

Markale muwaadiniin farobadan ayaa saamiyo ku yeelatay shirkaddii xawaaladaha ee Qaran Express, maadaama oo ay dawlada Somaliland siisay ruqsadii ay dalka kaga shaqaynayso.

Balse xawaaladaasi waxaynu ognahay in ay masalaftay iyadoo tusaale ahaan reer Hargeisa oo kali ahi sheerarka ay gaadhayeen labo milyan iyo lix boqol oo kun oo Dolarka Maraykanka ah (US$2,600,000). Hantidan oo ilaa hadda wax war ah aanay ka haynin muwaadiniintii reer Somaliland ee iska lahaa, balse waxa Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland, nasiib wanaag u arkaan in hal fooq oo yar oo shirkadaasi ku leedahay badhtamaha farasmagaalaha caasimada Hargeisa, fooqaasi oo ah hantida kali ah ee shirkadaasi kacday ku leedahay guud ahaan dalka Somaliland.

Nasiibdaro, Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland, waxay heleen xogo iyo xaqiiqooyin rasmi ah kuwaasi oo xubno ka tirsan hogaankii sare ee maamulka shirkadii Qaran Express ku doonayaan in si qarsoodi ah u iibiyaan fooqaasi. Sidaasi darteed, Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland waxay ugu baaqayaan Wasiirada labada wasaaradood ee Cadaalada iyo Maaliyadu arinkaasi hantida muwaadiniinta Somaliland ka jirtay Shirkadii Qaran Express u saaraan Gudi heer qaran ah oo culimada waawayn ee dalku ku jirto kuwaasi oo lagu wareejiyo Fooqaasi shirkadu ku lahayd dalka si ay ugu kireeyaan saamilaydii sifaha sharci saamiyada ugu lahayd shirkadaasi ee dalka Somaliland u dhashay. Habkaasi oo kali ah ayaanu u aragnaa in muwaadiniintaasi ku heli karaan hantida lagaga dhacay shirkadaasi, maadaama oo aanay dawlada Somaliland Bangiga Dhexe ee Qaranka ka dhigin shirkadaasi xawaalada ee kacday wax hanti damaanad ah oo hadii dhac ay u gaysato muwaadiniinta ay adeegyada u hayso la siiyo.

Waxa kale oo Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland ugu baaqayaan Xukuumada Somaliland gaar ahaan wasaarada Maaliyadu in ay ku soo rogaan dhamaan xawaaladaha tirada badan ee sidii madaariska oo kale uga shaqeeya dalka oo qaar badan oo ka tirsan ay iska leeyihiin dad aan u dhalan dalku in lagu soo rago in ay baanka Dhexe ee Qaranka Somaliland ku soo shubaan hanta lacageed oo adag oo damaanad ka noqota hantida iyo adeega maaliyadeed ay ay shacbiga Somaliland u hayaan shirkadahaasi haddii dhac ku yimaado.

ILAAHAY AYAA MAHADI U SUGNAATAY
Suleiman Ismail Bolaleh
Gudoomiyaha
Gudiga Ilaalada Xuquuqda Aadamiga Geeska Afrika ee Horn Watch
Isla markaasina ah
Afhayeenka Difaacayaasha Xuquuqda Aadamiga Somaliland

Tuesday, October 23, 2012

Ethiopia sacks the president of Somali Region

The Ethiopian federal government has sacked the president of the Somali regional state according to reports in the regional administrative capital Jigjiga.

The ouster of Abdi Mohamud Omar comes on the heels of growing local, regional and international accusations of widespread abuses in the region.

Mr Omar has been accused of torturing, killing and the disappearance of hundreds of Somali civilians in the restive region in eastern Ethiopia.

He is said to have been using the notorious and often lawless paramilitary Liyu Police and until recently no evidence of the abuses has reached the outside world. The Liyu police operate in the same manner as Sudan’s janjaweed militia who are said to be responsible for much of Darfur’s unrest.

Swedish Television released last month video evidence smuggled out of Ethiopia documenting and revealing gruesome human disaster of staggering proportions. Many villages in the Dagahbur district were leveled to the ground during 2010 operations.

This year the Liyu police also carried out summary detentions and execution of civilians in Gashaamo, Harshin and Baligubadle towns. Human right groups said, more than 50 civilians have been executed by the group led by Mr Omar.

The international court of justice has not so far issued a warrant for his arrest for his roles to known and well documented abuses despite new evidences.

According to reports in the region, the Ethiopian government equally plans to scrap up the Liyu Police militia and replace them with the regular federal army.

The exact motives behind the sacking of the Somali State premier is not clear but he was recently summed up to Addis Ababa.

The Ethiopian government fears the growing anger over Abdi’s rule and his militia might further fuel reprisals and help create new armed groups in the conflict-ridden region. Since his appointment the conflict spread into new regions that was relatively stable prier to his appointment two years ago.

This is some what a damage control for the government under its new leadership. No one has been appointed so far but his deputy, Abdifatah Mohamud Hassan is the acting state regional president.
All the leaders of the region has been ousted by Addis Ababa even before completing their terms unlike the other federal states in Ethiopia.

The latest effort to bring the government and the rebel ONLF group to a round table collapsed last week in the Kenyan capital. The Ogaden group accused Addis Ababa of blocking negotiations by urging them to accept the Ethiopian federal constitution as precondition for further mediation.

Bordering Somalia and Somaliland, the Somali regional state is one of nine federal states in Ethiopia and is mainly inhabited by ethnic Somalis.

The footage below shows Abdi Mohamud Omar visiting villages where hundreds have gone missing just hours before and after his visit. People who spoke against his crimes have disappeared all together and relatives of the missing civilians have urged the international community to arrest Mr Omar. They say they deserve justices and their voice should be listened to like the people of Libya, Syria and South Sudan who for many years lived under repressive regimes.

Sunday, October 21, 2012

Gabagabada Wajiga Kowaad Baadhitaanka Xabaalo-wadareedyo Somaliland laga waday



Baadhitaan urur caalami ah ku waday xabaalo-wadareedyo laga aasay dad badan oo ah shacab u dhashay Somaliland oo ay laayeen ciidammadii taliskii Siyaad Barre sannadihii siddeetamaadkii, ayaa laga soo saaray shalay warbixin lagu caddeeyey tirada lafaha dadka la xasuuqay iyo qaabkii loo laayey.

Baadhitaankan oo ay fulinayaan khubaro ka tirsan ururka caalamiga ah EPAF oo qorshuhu yahay inuu socdo ilaa shan sannadood, ayaa soo gebagabeeyey qoditaanka laba xabaal-wadareedkii ugu horreeyey oo ku yaal xaafadda Badhka ee caasimadda Hargeysa, kuwaas oo laga soo saaray lafaha 38 qof oo si axmaqnimo ah loo xasuuqay, kadibna lagu guray godod loo diyaariyey, iyadoo warbixinta baadhitaannadaas laga soo saaray tilmaantay astaamihii dadkaasi kala laayey iyo siyaabaha xabbadda loola dhacay.

Masuuliyiinta Guddiga Dabagalka Xasuuqii Somaliland iyo khubarada ururka EPAF ee baadhitaannadan samaynaya, ayaa hudheelka Adam’s Inn oo magaalada Hargeysa ugu soo bandhigay warbaahinta shalay lafaha, maryaha iyo waxyaabo ay siteen dadkii lagu aasay labadaas xabaalo-wadareed oo inta qof walba lafihiisii iyo xubnihiisii gaar loo habeeyey la doonayo in lagu sameeyo baadhitaan buuxa oo qalab loo adeegsanayo, waxaanay faahfaahin ka bixiyeen warbixin hordhac ah oo iftiiminaysa xogaha ay heleen iyo tallaabooyinka cusub ee u qorshaysan.


Guddoomiyaha Guddiga Dabagalka Xasuuqii Somaliland Mr. Khadar Axmed Like, ayaa faahfaahin ka bixiyey natiijada uga soo baxday baadhitaannada lagu sameeyey labadaas xabaalood, waxaannu yidhi, “Hawlgalkii aannu ku baadhaynay labadii xabaalo-wadareed ee Badhka ee aannu wadnay ayaannu maanta oo ah 17 Oct. 2012  doonaynaa in aannu gebagebadii halkan ku soo bandhigo.

Halkaas waxa laga helay 38 qof, kuwaas oo qoladan inala joogta ee khubaradu caddeeyeen sidii loo dilay inay ahayd xasuuq, si naxariis-darro ahna rasaas loogu furay kadibna loo duugay, iyadoo si aan dan laga lahayn dadkaasi la isugu dul tuulay.

Waxa kale oo ay muujiyeen qof kasta intii rasaas ahayd ee ku dhacday iyo sidii loo dilay, waxaanna ka mid ah qofkii gashanaa safaarigaas (surwaalka iyo shaadhka safaariga loo yaqaan oo mid ka mid ah dadka la laayey xidhnaa) waxa laga tiriyey 25 xabbadood inta ku dhacday. 

Waxay inoo caddeeyeen khubaradu in dilka noocaas ah xasuuq ahaa, sidaa naxariis-darrada ah ee loo laayeyna ay iyagu caddayn doonaan. Xabaalihii waa laga soo wada qaaday wixii laga helay oo qof walba lafihiisii gooni baa la isugu geeyey oo loo habeeyey. Sidaas ayaa lagu caddayn karaa in qof waliba siduu u ekaa iyo sida looga qaadayo baadhitaannada dheeraadka ah.”


Waxa kaloo Mr. Like uu sheegay in baadhitaankan xasuuqa ay ka faa’iidaysteen qaar ka mid ah ardayda jaamcadaha dalka, kuwaas oo cilmi fara badan ka faa’iidaya khubaradan caalamiga ah, isla markaana aqoontoodu hanti u noqon doonto dalka.

Madaxa qiimaynta baadhitaannada laabarotoriga ee khubarada caalamiga ah Mr. Franco Mora, ayaa sharraxay baadhitaannada ay ku samaynayaan qalfoofyada la soo saaray, isagoo tusaale ku bixiyey lafaha saddex qof oo miisaas dhaadheer dushooda la isugu hagaajiyey sidii lafuhu isu lahaayeen, kadibna tilmaamay meelaha xabbadaha laga dhuftay iyo astaamaha lafaha ama ilkaha ay kala lahaayeen iyo weliba da’dooda.
“Waxaannu helnay tilmaamo muujinaya in dadkan laga toogtay qaybta hoose, gaar ahaan lugaha iyo qaybta sare, halka kuwa kalena rasaasta lagaga dhuftay madaxa,” ayuu yidhi Franco.


Mr. Franco Mora oo weriye ka tirsan Jamhuuriya waydiiyey da’da ay u badnaayeen dadka la laayey iyo inay wax dumar ah ku jiraan 38ka qof ee lafahooda la baadhay, waxa uu ku jawaabay; “Weli maannu dhammayn warbixinta baadhitaankooda. Waxaannu eegnay tiro kooban, laakiin sannadka dambe ayaannu dhammaystiraynaa warbixinta oo dhammaystiran, balse qofkani (qalfoof isku dhan oo miis la saaray) qiyaastii da’diisu waxay u dhexaysaa 30 ilaa 40 jir, waxaannuse aragnay dad yaryar sida 13 jir iyo kuwo 15, 16 iyo 17 sanno jir ah. Weli ma hayno wax dumar ah ilaa toban ka mid ah oo aannu baadhnay.”

Mar uu ka jawaabayey inay u qorshaysan tahay inay warbixinahooda u gudbin doonaan beesha caalamka sida ururrada xuquuqda aadamaha iyo Maxkamadda Dambiyada Dagaalka si loo aqoonsado xasuuqii ka dhacay Somaliland, waxa uu yidhi; “Waxaannu xog badan ka haynaa taariikhda Somaliland. Waxaannu ognahay in dhammaan dhibbanayaashu ka mid ahaayeen qabiilka Isaaq, sidaa darteed haddii aannu ogaanno in dadkani aanay ku dhiman dagaal ay ku jireen oo loo laayey si badheedh ah waa xasuuq, waana sida uu yahay runtii iminka, waayo marka la eego sida dadkan loo laayey.

Annaga xilkayagu waxa weeye in aannu xaqiijino inuu halkan ka dhacay xasuuq iyo in kale, marka aannu dhammaynayna waanu sheegaynaa.”

Dhinaca kale, dhallinyaro ka mid ah kuwa wax ka bartay jaamacadaha Somaliland oo la shaqaynayey khubarrada si ay aqoon uga bartaan ayaa iyaguna ka warramay waxyaabaha ay arkeena iyo aqoonta u korodhay.





Sunday, October 14, 2012

Somaliland oo Laascaanood ku Xirtay Dad Taageeray Ra'iiusl-wasaaraha Cusub

12.10.2012

Ciidamada Somaliland ayaa Laas-Caanood ku qabqabtay dad u badan haween oo soo abaabulay xaflad lagu taageerayay Ra'iisul-wasaare Saacid oo lagu qabtay Laas-Caanood.

Wararka laga helayo Laas-Caanood ee gobolka Sool ayaa sheegaya in ciidamada Somaliland ay maanta qab-qabteen dad ubadan haween ah oo lagu eedeeyay inay soo abaabuleen xaflad lagu taageeray ra'iisul-wasaaraha cusub ee Soomaaliya, Cabdi Faarax Shirdoon Saacid.

Xafladdan lagu taageeray ra'iisul-wasaaraha cusub ee Soomaaliya ayaa waxay magaalada Laas-Caanood ka dhacday maalintii Arbacada, hasse yeeshee ciidamada Somaliland ayaa markii ay warbaahinta ka ogaadeen dadka soo abaabulay xafladaasi, waxay xalay iyo maantaba magaalada ka bilaabeen howlgal, waxayna soo qab-qabteen dad u badan haween oo ay ku tilmaameen inay soo agaasimeen xafladdaasi lagu taageeray ra'iisul-wasaaraha Soomaaliya.

Haweenka la soo qab-qabtay ayaa lagu sheegay inay ku jiraan kuwo da'doodu weyn tahay.

Maamulka ka dhisan Laascaanood ee hoos yimaada Somaliland ayaan ilaa imika ka hadlin dhacdadan.

Friday, October 12, 2012

Djibouti: ARTICLE 19's Submission to the UN Universal Periodic… · Article 19

Issued by ARTICLE 19 on 10 Oct 2012

Executive summary
In this submission, ARTICLE 19 outlines its concerns that, over the last four years, there has been an escalation in violations of the right to freedom of expression and information, and the right to freedom of peaceful assembly in Djibouti. In particular:
  • Journalists and opposition activists continue to be harassed and intimidated, and in the worst cases have been arbitrarily detained and tortured.
  • Peaceful assemblies have been brutally suppressed, with the right to freedom of peaceful assembly suspended entirely during election campaigns.
  • The Criminal Code and Communications Law retain criminal prohibitions on false news and defamation that continue to threaten the right to freedom of expression and information.
  • The Organization Act No. 2-AN-92 continues to place substantial restrictions on the operations of the media despite recommendations for reform at Djibouti’s first UPR.
  • Djibouti does not have legislation to implement the right of access to information, and therefore this right cannot be practically exercised.
  • Internet access in the country remains available to only 7% of the population, severely limiting the right to freedom of expression and information.
  • Djibouti has continued to fail in its obligations to report on the implementation of international human rights treaties to which it is party.
  • Djibouti has failed to issue invitations to any UNHRC appointed Special Mandate, including the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression and the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.
Arbitrary arrests and torture of journalists

During its last UPR, Djibouti rejected the recommendation to cease the intimidation of journalists and promote a climate of tolerance so that opinions from opposition politicians can be freely expressed. ARTICLE 19 has observed that a climate of intolerance towards freedom of expression persists, and that practices of intimidation against journalists continue. This includes instances of arbitrary detention and torture.

In August 2012, Houssein Ahmed Farah, a contributor to the Europe-based news website La Voix de Djibouti (“The Voice of Djibouti”) was arrested and jailed for a week without being charged or given access to a lawyer or family. Houssein was accused of selling membership cards of the banned opposition party, the Movement for the Renewal of Democracy and Development (MRD), which was banned by President Ismail Omar Guelleh in 2008. He accused the MRD of supporting neighbouring Eritrea in a plot to invade Djibouti.

In November 2011, two journalists working with "La Voix de Djibouti," Farah Abadid Hildid and Houssein Robleh Dabar, were arrested and tortured for four days before they were conditionally released, subject to judicial control. The two were charged with encouraging an illegal demonstration and insulting the president.
The same journalists had also been arrested in February.

In February 2011, six journalists working for “La Voix de Djibouti” were among the demonstrators arrested during antigovernment protests. These included; Farah Abadid Heldid, Houssein Robleh Dabar, Houssein Ahmed Farah, Abdillahi Aden Ali, Joustapha Abdourahman Houssein, and Mohamed Ibrahim Waiss. The six were charged with insurrection and held for four months before being released in June, pending trial.

These instances constitute clear violations of Djibouti’s obligations under international human rights law; most notably of the right to freedom of expression and information, as well as the prohibitions on arbitrary detention, torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment. These violations must be promptly and thoroughly investigated and adequate redress provided to victims.

Lack of media diversity and pluralism

The Organization Act No. 2-AN-92 regulates the media in Djibouti. Following its last UPR, Djibouti rejected recommendations to reform this Act to bring it into compliance with the protection for the right to freedom of expression under Article 19 of the International Covenant on Civil and Political Rights (the ICCPR).

Article 13 of the Organization Act No. 2-AN-92 on Freedom of the Press and Communication provides for “the right of everyone to create and use freely the media of their choice to express their thoughts by imparting them to others and to gain access to the expression of the thoughts of others.”

ARTICLE 19 observes that people in Djibouti are not free to establish their own media or use it freely to seek, impart or receive information. The state continues to dominate the media in Djibouti. Through the Radio Television of Djibouti (RTD), the Ministry of Culture and Communications runs 2 national FM stations and 2 national AM stations. It also runs the sole national TV national station. The ministry oversees media licensing including accreditation of foreign journalists and the RTD holds near monopoly of the airwaves.

The sole news service, Agence Djibouti d’information, and the two main newspapers, French-language La Nation and Arabic-language Al Qarn, are government owned. La Nation was inherited from the French colonial Government at independence in 1977 and continues to be tightly controlled by the state. All the state-owned media outlets, editors and managers enjoy little if any editorial independence. The only other national print newspaper is Le Republique, which is owned by and affiliated to the opposition.

Restrictive media laws

A number of laws restrict media freedom, contradicting the guarantee for freedom of opinion and expression in Article 15 of the 1992 Constitution and the regional and international instruments to which Djibouti is party.

The prohibitions on publication of false news (Criminal Code, Article 425) and prohibitions on Criminal Defamation (Law on Communication, Article 425) may both be abused to suppress dissent and imprison those who express views contrary to those held by the government. Both provisions violate international standards on the right to freedom of expression. In particular, the African Commission stated in Resolution 169 of 2010 that criminal defamation laws “constitute a serious interference with freedom of expression and impedes on the role of the media as a watchdog, preventing journalists and media practitioners to practice their profession without fear and in good faith”.

The Organization Act No. 2-AN-92 imposes a number of illegitimate qualifying criteria on those seeking appointment to senior positions in media organisations. These provisions give significant discretion to the government to control media ownership and management, in violation of their duty to promote an independent and pluralistic media. These provisions include:

  • Article 14 requires participants in the financial management of any press body to be citizens of Djibouti;
  • Article 17 requires the director and vice-director of any media outlet to be a resident of Djibouti; and 
  • Article 47 requires any director of an audiovisual outlet to be at least 40 years old.

Entry requirements for the journalist’s profession, even for senior positions, are inconsistent with international law; they fail to recognise that the right to express oneself through the mass media belongs to everyone, not only persons who the government considers particularly qualified or suitable. They also deprive the general public of the right to receive information and ideas from diverse sources of their own choice.

ARTICLE 19 notes that following its last UPR, Djibouti rejected a recommendation that it repeal Articles 14, 17 and 47 of the Organization Act No. 2-AN-92.

The right to freedom of peaceful assembly

The government has continued to intimidate and harass political opponents and their supporters. The most notable examples include blanket bans on assemblies, as well as the brutal suppression of opposition rallies, both of which violate the right to freedom of expression and the right to freedom of peaceful assembly:
  • February 18 2011: Security forces used tear gas and rubber bullets to disperse young protestors who remained following a peaceful demonstration. One civilian and one police officer were killed, and numerous demonstrators were injured. The subsequent security crackdown resulted in numerous arrests, detentions, and criminal proceedings against demonstrators.
  • March 25 to April 8 2011: During the campaign period for elections, the government imposed a blanket ban on opposition rallies.

As well as violating international human rights standards, these incidents also violate Article 15 of the Djiboutian constitution, which guarantees the right to freedom of expression.

Internet access


Internet penetration levels in Djibouti remain incredibly low; the telecommunications infrastructure is severely underdeveloped and access is prohibitively expensive. The International Telecommunications Union has reported that only 7% of people in Djibouti use the Internet.

Djibouti is served by a single Internet Service Provider, which is overseen by the Ministry of Culture and Communications. There are concerns that this control may be exploited by the government to monitor the content of Internet communications and restrict access to content it finds unfavourable.

Right of access to information


ARTICLE 19 observes that Djibouti has not adopted a law to implement the right of access to information. The right of access to information is widely regarded as central to the right to freedom of expression and essential for the exercise of all human rights. Ten countries in Africa have national freedom of Information laws, namely Angola, Ethiopia, Guinea-Conakry, Liberia, Nigeria, Niger, South Africa, Tunisia, Uganda and Zimbabwe. Djibouti should consider the adoption of an access to information law.

Failure to report compliance to treaty monitoring bodies


The government of Djibouti has failed to submit periodic reports on its compliance with international human rights treaties to which it is party. These include:

The Convention Against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment: the initial report was due in 2003 and remains outstanding;

The Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women “the CEDAW”: the initial report was due in 2000, and remains outstanding;

The International Covenant on Civil and Political Rights (“the ICCPR”): the initial was report due 2004 and is outstanding.

Failure to issue any standing invitation to the UN special rapporteurs


Despite mounting pressures, Djibouti has failed to issue any standing invitation to any UN Special Mandate holder to visit the country, including the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression.

Recommendations



In response to these concerns ARTICLE 19 calls upon Member States to put forward clear and strong recommendations to the Djiboutian government, namely:

  • The arbitrary detention and torture of opposition activists and journalists must be thoroughly investigated, perpetrators must be prosecuted and victims must be afforded adequate redress.
  • Prohibitions on the publication of false news should be repealed.
  • Defamation should be decriminalised.
  • Articles 14, 17 and 47 of the Organization Act No. 2-AN-92 should be repealed to promote media independence and plurality. 
  • Legislation should be adopted to ensure that the right of access to information can be exercised in Djibouti.
  • The right to freedom of peaceful assembly must be fully respected; violations of this right should be investigated and victims should be afforded redress. No further blanket prohibitions on assemblies should be imposed.
  • Djibouti should comply with its treaty obligations to report on the implementation of international human rights treaties, including the ICCPR, the CAT, and the CEDAW.
  • Invitations should be issued to all relevant UN thematic special mandate holders to visit Djibouti, in particular the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression and the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

Djibouti: ARTICLE 19's Submission to the UN Universal Periodic… · Article 19